Khám phá hành trình ngôn ngữ của loài người******

Ngôn ngữ - Phát minh vĩ đại nhất của loài người

Với hơn 7.000 ngôn ngữ trên thế giới, việc tìm hiểu nguồn gốc và quá trình phát triển của chúng vẫn là điều bí ẩn và thú vị đối với nhiều nhà khoa học. Dựa trên gần 40 năm nghiên cứu thực địa, nhà nhân học, ngôn ngữ học nổi tiếng người Mỹ Daniel Leonard Everett đã đưa ra góc nhìn độc đáo của riêng mình về vấn đề này trong cuốn sách "Lược sử ngôn ngữ: Chuyện kể về phát minh vĩ đại nhất của loài người".

Cuốn sách được chia thành bốn phần. Phần một "Những tông Hominini đầu tiên", ông tập trung vào chủ đề sự ra đời của ngôn ngữ. Phần hai "Những thích nghi về mặt sinh học dành cho ngôn ngữ" phân tích các đặc điểm tiến hóa sinh học ở loài người để có được khả năng biểu đạt ngôn ngữ. Phần ba "Sự tiến hóa của hình thức ngôn ngữ" là câu chuyện về sự hoàn thiện của ngôn ngữ từ thể sơ khai nhất - ngôn ngữ nói - tới chỗ trở thành một phương tiện tư duy, giao tiếp ngày càng phức tạp. Phần cuối cùng của cuốn sách - "Sự tiến hóa về văn hóa của ngôn ngữ" nhìn nhận ngôn ngữ trong vai trò tạo dựng văn hóa.

Tác giả Daniel Everett bắt đầu cuốn sách bằng cách xem xét sự xuất hiện của ngôn ngữ trong bối cảnh lịch sử của loài người. Không giống như hầu hết các nhà ngôn ngữ học hiện đại, Everett tin rằng sự phát triển của ngôn ngữ bắt đầu sớm hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây, ông lập luận rằng ngôn ngữ bắt nguồn từ Homo erectus (Người đứng thẳng) từ khoảng hai triệu năm trước. Homo sapiens (người tinh khôn) hay các loài người hậu duệ khác đều kế thừa ngôn ngữ mà thôi. Điều này có nghĩa là ngôn ngữ loài người đã tiến hóa tương đương 60.000 thế hệ.

Theo Everett, yếu tố quan trọng trong việc hình thành, phát triển và sử dụng ngôn ngữ chính là bộ não. Đặc biệt, ông nhận thấy ngôn ngữ không phải là một đặc điểm bẩm sinh của con người, mà là một phát minh. Ngôn ngữ phát triển như một kết quả tất yếu của sự tiến hóa văn hóa - xã hội chứ không đơn thuần do bộ não con người chi phối. Mỗi ngôn ngữ đều phản ánh lịch sử, môi trường và nhu cầu giao tiếp của cộng đồng sử dụng nó.

Sự tiến hóa của ngôn ngữ

Ngôn ngữ đã phát triển dần dần trong quá trình tiến hóa của loài người, bắt đầu từ những nỗ lực biểu ý đơn giản bằng lời nói và cử chỉ. Everett dành phần lớn cuốn sách để phân tích các đặc điểm của ngôn ngữ và cách thức ngôn ngữ phát triển theo thời gian. Ông đã đưa ra nhiều ví dụ từ các ngôn ngữ khác nhau trên thế giới để minh họa cho các luận điểm của mình.

Từ hơn 60.000 thế hệ trước, Homo erectus phát minh ra ngôn ngữ, lúc đầu còn đơn giản, được tiến hóa tuần tự và dần trở nên phức tạp, đa dạng, được bản địa hóa và được sử dụng trong từng cộng đồng cụ thể, ở mọi nơi trên Trái đất. Ngôn ngữ đã bắt nguồn từ biểu tượng (hay ký hiệu) văn hóa, được sáng tạo và định hình dựa trên văn hoá, sau đó trở nên khả dụng và ngày càng hiệu quả nhờ vào bộ não lớn, dày đặc các tế bào thần kinh. Loài người và hệ thống sinh lý - thần kinh, bộ máy phát âm thanh... đã liên tục và đồng thời cùng ràng buộc nhau, bổ sung cho nhau để tiến hóa, nâng cấp và phát triển.

Ngôn ngữ không phải là một hệ thống cố định, mà luôn luôn biến đổi theo thời gian dưới tác động của xã hội. Các ngôn ngữ có thể thay đổi về mặt ngữ pháp, từ vựng và cách phát âm theo thời gian. Điều này được giải thích bởi ngôn ngữ là một sản phẩm của quá trình giao tiếp giữa con người. Sự giao thoa văn hóa khiến ngôn ngữ học thêm từ mới, mất đi từ cũ, không còn phù hợp. Đặc biệt, công nghệ hiện đại đã khiến nhiều từ ngữ ra đời để miêu tả các khái niệm mới. Ngôn ngữ phát triển liên tục để phục vụ nhu cầu giao tiếp ngày càng cao của con người.

Tác giả cho rằng ngôn ngữ là một hệ thống quy tắc phức tạp cho phép con người giao tiếp với nhau. Không chỉ là một công cụ để truyền đạt thông tin, mà ngôn ngữ còn là phương tiện tư duy để con người thể hiện bản thân, tạo ra những ý tưởng mới và xây dựng văn hóa. Ông cũng chỉ ra rằng ngôn ngữ có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau và là một công cụ mạnh mẽ có thể được sử dụng để thay đổi thế giới.

"Lược sử ngôn ngữ" là một cuốn sách khoa học phổ thông, hấp dẫn và dễ đọc, cung cấp cho người đọc những hiểu biết sâu sắc về lịch sử tiến hóa của ngôn ngữ. Qua cuốn sách, tác giả Everett muốn nhấn mạnh rằng, mỗi ngôn ngữ đều mang dấu ấn đặc trưng của lịch sử, môi trường sống và văn hóa của cộng đồng sử dụng nó. Chính sự đa dạng và phong phú về ngôn ngữ đã tạo nên bản sắc con người. Điều đó, thôi thúc chúng ta trân trọng và bảo vệ sự đa dạng ngôn ngữ trên thế giới.

Cuốn sách được Nhà sáng lập - Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên Legend Đặng Lê Nguyên Vũ cẩn trọng, tuyển chọn thuộc lĩnh vực Ngôn ngữ học trong Tủ sách Nền tảng đổi đời. Độc giả có thể dễ dàng tìm đọc và chọn mua sách tại các không gian Trung Nguyên Legend, Trung Nguyên E-Coffee trên toàn quốc hoặc tại App Trung Nguyên Legend.

"Lược sử ngôn ngữ: Chuyện kể về phát minh vĩ đại nhất của loài người"

TRI THỨC LÀ ÁNH SÁNG!

TRI THỨC LÀ SỨC MẠNH CỦA DÂN TỘC!

(Đón đọc kỳ sau: "Sự hình thành và bản chất của tâm lý đám đông")

　　Bị khởi tố vì cung cấp súng quân dụng cho 2 bị can cướp tài sản******

Ngày 29.3, tin từ Cơ quan CSĐT Công an H.Trà Ôn (Vĩnh Long) cho biết, đơn vị vừa khởi tố vụ án, khởi tố bị can, lệnh bắt tạm giam và thi hành lệnh khám xét khẩn cấp nơi ở đối với Nguyễn Hoài Phong (22 tuổi, ngụ xã Tân An Luông, H.Vũng Liêm, Vĩnh Long), để điều tra về hành vi tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng. Phong là người đã cung cấp súng cho 2 bị can khác đi cướp tài sản.

Theo kết quả điều tra ban đầu, do quen biết nhau từ trước, ngày 7.12.2023, Phạm Thanh Quang (27 tuổi) và Nguyễn Phạm Văn Tài (24 tuổi, cùng ngụ Q.Bình Tân, TP.HCM) đến gặp Phong để nói chuyện. Sau đó, Phong vào nhà lấy ra 2 khẩu súng ngắn đặt mua trước đó trên mạng xã hội đưa cho Tài xem. 

Quang và Tài chia nhau mỗi người 1 khẩu súng để giả danh công an, cướp tài sản vào ngày 7.12.2023. Quang và Tài cướp hơn 46 triệu đồng và 6 điện thoại di động tại một nhà dân ở ấp Hồi Thọ, xã Xuân Hiệp, H.Trà Ôn.

Sau khi cướp tài sản, Quang và Tài còn khống chế 1 người dân đưa lên xe tẩu thoát. Trên đường đi, bị công an truy đuổi nên cả 2 thả người, Quang vứt bỏ khẩu súng của mình, chỉ còn lại khẩu súng của Tài. 

Theo kết luận giám định của Phân viện Khoa học hình sự Bộ Công an, khẩu súng trên là vũ khí quân dụng. 

Cơ quan CSĐT Công an H.Trà Ôn đã khởi tố bổ sung vụ án tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng. Đồng thời, khởi tố bổ sung đối với Quang và Tài về hành vi sử dụng trái phép vũ khí quân dụng. Trước đó, Quang và Tài bị khởi tố, bắt tạm giam về hành vi cướp tài sản.

Vụ việc đang được Công an H.Trà Ôn tiếp tục củng cố hồ sơ để xử lý theo quy định của pháp luật.

　　Chọn kịch bản đường sắt cao tốc tối ưu để trình Bộ Chính trị******

Yêu cầu này được đề cập trong Thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà (Trưởng ban Ban Chỉ đạo xây dựng, thực hiện Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và các dự án đường sắt quan trọng quốc gia), tại phiên họp lần thứ hai của Ban Chỉ đạo.

Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, việc triển khai đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam sẽ tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh. Ông nhấn mạnh một quốc gia công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cần phải đầu tư đường sắt tốc độ cao để giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. 

Để hoàn thiện Đề án đáp ứng yêu cầu về chất lượng và tiến độ trình Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Giao thông vận tải nghiên cứu tiếp thu, giải trình đầy đủ, kỹ lưỡng ý kiến của các đại biểu (ý kiến góp ý, phản biện của các chuyên gia, nhà khoa học, bao gồm ý kiến của GS.TSKH Lã Ngọc Khuê).

Trong đó, Phó Thủ tướng lưu ý cần đánh giá toàn diện các yếu tố: công nghệ, kỹ thuật, an toàn, tổ chức vận tải khai thác, năng lực vận tải (hàng hóa và hành khách) của đường sắt trên trục Bắc - Nam (gồm đường sắt tốc độ cao và đường sắt khổ 1.000mm hiện hữu.

Bên cạnh đó, theo ông, phải đánh giá tính khả thi, phương án huy động vốn, hiệu quả tài chính, hiệu quả kinh tế… để lựa chọn kịch bản tối ưu.

Phương án triển khai đường sắt cao tốc, theo Phó Thủ tướng, phải bảo đảm đồng bộ, thống nhất về tiêu chuẩn thiết kế, hạ tầng, tín hiệu, thiết bị, toa xe, đầu máy….

Đối với các ga tại Hà Nội và TPHCM, cần bố trí ở trung tâm, kết hợp đi ngầm, trên cao… bảo đảm thuận tiện cho hành khách.

Về tốc độ thiết kế, lãnh đạo Chính phủ chỉ đạo tiếp tục làm rõ hơn dựa trên phân tích, nghiên cứu kinh nghiệm đầu tư, vận hành, khai thác hành khách kết hợp hàng hóa của các nước trên thế giới như Bộ Giao thông vận tải báo cáo (làm rõ tiêu chuẩn, tổ chức khai thác vận tải, cách làm của từng nước).

Ông cũng yêu cầu phân tích, chứng minh về hiệu quả kinh tế, tài chính đối với trường hợp chỉ vận tải hành khách, hoặc vận tải hành khách kết hợp vận tài hàng hóa.

Về chuyển giao công nghệ, Phó Thủ tướng lưu ý nghiên cứu đề xuất lập Đề án riêng để phân tích, chọn đối tác chuyển giao công nghệ; lựa chọn tổ chức tiếp nhận công nghệ để làm chủ công nghệ (thành lập mới một tập đoàn Nhà nước, giao doanh nghiệp Nhà nước hoặc doanh nghiệp tư nhân, đơn vị quân đội…). 

Về phân kỳ đầu tư, Phó Thủ tướng yêu cầu nghiên cứu phương án phân kỳ đầu tư phù hợp, có thể kiến nghị đầu tư đồng thời, một lần để giảm thời gian, chi phí…

Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Cơ quan thường trực của Hội đồng thẩm định nhà nước) nghiên cứu, phản biện độc lập để lựa phương án tối ưu, theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà.

Kết luận số 49 năm 2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, xác định mục tiêu "phát triển giao thông vận tải đường sắt hiện đại, đồng bộ nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, đáp ứng mục tiêu đến năm 2045 nước ta là nước phát triển có thu nhập cao".

Giải pháp được Bộ Chính trị nêu rõ là nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để lựa chọn phương án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị hiện đại, đồng bộ, khả thi, hiệu quả, có tầm nhìn chiến lược.

Hồi cuối năm 2023, Bộ Giao thông Vận tải đã xin ý kiến về ba kịch bản đường sắt Bắc - Nam.

Kịch bản 1 là đầu tư xây dựng mới tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đường đôi, khổ ray 1.435mm, dài 1.545km, tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 17 tấn mỗi trục, chỉ khai thác tàu khách. Tuyến đường sắt Bắc - Nam hiện hữu được nâng cấp để chuyên chở hàng, chở khách du lịch và khách chặng ngắn. Tổng vốn đầu tư khoảng 67,32 tỷ USD.

Kịch bản 2, xây dựng mới tuyến đường sắt Bắc - Nam đường đôi, khổ ray 1.435mm, tải trọng 22,5 tấn mỗi trục, khai thác chung cả tàu chở khách và chở hàng, tốc độ thiết kế 200-250 km/h, chạy tàu hàng tối đa 120 km/h. Tuyến đường sắt Bắc - Nam hiện hữu được hiện đại hóa để chuyên chở hàng, chở khách du lịch và khách chặng ngắn. Tổng vốn đầu tư khoảng 72,02 tỷ USD.

Kịch bản 3là đầu tư tuyến đường sắt Bắc - Nam đường đôi, khổ ray 1.435mm, tải trọng 22,5 tấn mỗi trục, tốc độ thiết kế 350 km/h, khai thác tàu chở khách và dự phòng cho chở hàng khi có nhu cầu. Tổng vốn đầu tư dự án 68,98 tỷ USD. Nếu đầu tư hạ tầng, thiết bị, phương tiện để khai thác tàu hàng chạy Bắc - Nam, vốn đầu tư dự án khoảng 71,69 tỷ USD.

　　Công an Vĩnh Phúc phạt nguội gần 8.700 trường hợp vi phạm giao thông******

Qua hệ thống camera giám sát, lực lượng CSGT Công an tỉnh Vĩnh Phúc và Công an TP Vĩnh Yên đã phát hiện hơn 8.100 trường hợp vi phạm và trực tiếp ghi hình, xử lý gần 600 trường hợp.

Tổng số tiền xử phạt theo thống kê là gần 25 tỷ đồng.

Theo lực lượng CSGT, lỗi vi phạm nhiều nhất liên quan đến tốc độ và không chấp hành tín hiệu đèn giao thông. Cơ quan công an đã ra quyết định xử phạt, công khai danh sách phương tiện vi phạm trên trang thông tin điện tử của ngành, cơ quan báo chí, truyền thông của tỉnh Vĩnh Phúc.

Đồng thời, công an gửi thông báo vi phạm về nơi cư trú để chủ phương tiện thực hiện quy trình nộp phạt theo quy định.

Như Dân tríthông tin, tháng 6/2023 Công an tỉnh Vĩnh Phúc khai trương Trung tâm quản lý, điều hành phương tiện kỹ thuật phòng chống tội phạm.

Dự án "Lắp đặt camera đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông, văn minh đô thị, phòng chống vi phạm pháp luật" tại huyện, thành phố trên địa bàn Vĩnh Phúc do công an tỉnh này làm chủ đầu tư, trước mắt triển khai tại TP Vĩnh Yên, sau đó nhân rộng ra các địa phương khác.

Hệ thống gồm một trung tâm điều hành chỉ huy, 3 trung tâm giám sát với hơn 200 camera giám sát, máy chủ chuyên dụng. Việc thu thập xử lý thông tin được thực hiện bằng trí tuệ nhân tạo Al, mô đun phát hiện và ghi nhận hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến giao thông.

　　TPHCM nắng gay gắt 39 độ C sau cơn mưa vài phút******

Ngày 26/4, sau cơn mưa nhỏ rải rác tại một số quận, huyện trên địa bàn TPHCM sáng nay, nhiều người nghĩ nắng nóng sẽ hạ nhiệt. Tuy nhiên, trưa cùng ngày, nắng nóng oi bức tiếp tục xảy ra trên diện rộng.

Theo ghi nhận của phóng viên Dân trí, khoảng 6h30 cùng ngày, mưa đổ xuống một số khu vực quận 12, Gò Vấp, Tân Bình, Bình Thạnh… TP Thủ Đức. Mưa kéo dài chừng 5 phút, có nơi chưa đến 1 phút.

Anh Khánh (ngụ quận Bình Thạnh) cho biết sáng nay anh bất ngờ vì mưa xuất hiện sau nhiều ngày nắng nóng gay gắt. Khi mưa đổ xuống, anh vội đi gom đồ đang phơi.

"Tôi đang gom đồ thì mưa đã tạnh. Mưa chưa đầy 1 phút. Sau mưa, trời nắng gắt trở lại, không có dấu hiệu hạ nhiệt", anh Khánh nói.

Cùng thời điểm trên, tại một số khu vực quận 12, mưa kéo dài lâu hơn (chừng 5 phút). Nhiều người đi làm buổi sáng chưa kịp mặc áo mưa, trời đã tạnh.

Lúc 12h, thời tiết ghi nhận trên điện thoại đạt đỉnh 38 độ C. Tuy nhiên, nhiệt độ thực tế ngoài trời đo được trên ứng dụng điện thoại vượt ngưỡng 40 độ C.

Trao đổi với phóng viên Dân trí, ông Lê Đình Quyết, Trưởng phòng Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ cho biết, cơn mưa sáng nay có lưu lượng nhỏ, phạm vi hẹp.

Mưa không đúng vị trí đặt máy đo nên không có thông tin về lượng tại các trạm đo. Chiều nay, TPHCM vẫn xảy ra nắng nóng gay gắt.

Tại Nam Bộ và TPHCM hôm nay, nắng nóng tăng nhẹ so với 24 giờ qua. Chiều tối có mưa dông cục bộ, chủ yếu lượng nhỏ. Nhiệt độ cao nhất phổ biến từ 37-39 độ C, có nơi trên 39 độ C.

"Nguyên nhân nắng nóng do rãnh áp thấp có trục qua Bắc Bộ nối với vùng áp thấp nóng duy trì hoạt động mạnh. Trên cao, áp cao cận nhiệt đới có trục qua Nam Trung Bộ hoạt động ổn định", ông Quyết nói.

　　Người phụ nữ bật khóc khi nhận lại 400 triệu đồng "đi nhầm" suốt 3 tháng******

Ngày 23/4, Thiếu tá Lê Bá Khánh, Trưởng Công an xã Hưng Yên Nam (huyện Hưng Nguyên, Nghệ An), cho biết đơn vị đã làm thủ tục bàn giao số tiền 400 triệu đồng chuyển nhầm cho chị Trần Thị Thấm (47 tuổi, trú huyện Bình Chánh, TPHCM).

Trước đó ngày 24/1, chị Thấm chuyển tiền vào tài khoản của con trai để thanh toán tiền nguyên liệu cho đối tác. Tuy nhiên do sơ suất, chị chuyển nhầm vào một tài khoản ngân hàng khác.

Sau nhiều lần làm việc với ngân hàng 2 bên, chị Thấm biết được chủ nhân số tài khoản chị chuyển nhầm là anh Trần Nguyễn Anh Tuấn (24 tuổi, trú xã Hưng Yên Nam).

Ngày 5/4, người phụ nữ này đã liên hệ với Công an xã Hưng Yên Nam nhờ hỗ trợ.

"Quá trình xác minh cho thấy, số tài khoản nói trên là của anh Trần Nguyễn Anh Tuấn. Tuy nhiên, người đàn ông này đã sang Đức làm việc được 4 năm, số điện thoại đăng ký biến động số dư anh Tuấn cũng không còn dùng. Anh Tuấn không biết có người chuyển tiền vào tài khoản của mình", Thiếu tá Khánh cho hay.

Khi được Công an xã Hưng Yên Nam hướng dẫn, anh Tuấn hoàn thiện giấy ủy quyền gửi về cho gia đình để giải quyết sự việc.

Sáng 22/4, sau khi hoàn tất các thủ tục cần thiết, Công an xã Hưng Yên Nam, chị Thấm và đại diện gia đình anh Tuấn đã trực tiếp làm việc với phòng giao dịch ngân hàng nơi anh Tuấn mở thẻ, rút 400 triệu đồng. Toàn bộ số tiền nói trên được bàn giao lại cho chị Thấm.

Nhận lại số tiền chuyển nhầm sau gần 3 tháng, chị Thấm bật khóc vì xúc động. Đây là số tiền tích góp làm ăn của gia đình chị để thanh toán cho các đối tác. Tuy nhiên vì chuyển nhầm tiền, không thanh toán đúng thời hạn khiến công việc của gia đình gặp khó khăn.

Chị Thấm viết thư cảm ơn gửi Công an xã Hưng Yên Nam và Công an huyện Hưng Nguyên đã nhiệt tình, trách nhiệm trong việc xác minh, giúp chị sớm nhận lại số tiền nói trên.