Khám phá hành trình ngôn ngữ của loài người******

Ngôn ngữ - Phát minh vĩ đại nhất của loài người

Với hơn 7.000 ngôn ngữ trên thế giới, việc tìm hiểu nguồn gốc và quá trình phát triển của chúng vẫn là điều bí ẩn và thú vị đối với nhiều nhà khoa học. Dựa trên gần 40 năm nghiên cứu thực địa, nhà nhân học, ngôn ngữ học nổi tiếng người Mỹ Daniel Leonard Everett đã đưa ra góc nhìn độc đáo của riêng mình về vấn đề này trong cuốn sách "Lược sử ngôn ngữ: Chuyện kể về phát minh vĩ đại nhất của loài người".

Cuốn sách được chia thành bốn phần. Phần một "Những tông Hominini đầu tiên", ông tập trung vào chủ đề sự ra đời của ngôn ngữ. Phần hai "Những thích nghi về mặt sinh học dành cho ngôn ngữ" phân tích các đặc điểm tiến hóa sinh học ở loài người để có được khả năng biểu đạt ngôn ngữ. Phần ba "Sự tiến hóa của hình thức ngôn ngữ" là câu chuyện về sự hoàn thiện của ngôn ngữ từ thể sơ khai nhất - ngôn ngữ nói - tới chỗ trở thành một phương tiện tư duy, giao tiếp ngày càng phức tạp. Phần cuối cùng của cuốn sách - "Sự tiến hóa về văn hóa của ngôn ngữ" nhìn nhận ngôn ngữ trong vai trò tạo dựng văn hóa.

Tác giả Daniel Everett bắt đầu cuốn sách bằng cách xem xét sự xuất hiện của ngôn ngữ trong bối cảnh lịch sử của loài người. Không giống như hầu hết các nhà ngôn ngữ học hiện đại, Everett tin rằng sự phát triển của ngôn ngữ bắt đầu sớm hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây, ông lập luận rằng ngôn ngữ bắt nguồn từ Homo erectus (Người đứng thẳng) từ khoảng hai triệu năm trước. Homo sapiens (người tinh khôn) hay các loài người hậu duệ khác đều kế thừa ngôn ngữ mà thôi. Điều này có nghĩa là ngôn ngữ loài người đã tiến hóa tương đương 60.000 thế hệ.

Theo Everett, yếu tố quan trọng trong việc hình thành, phát triển và sử dụng ngôn ngữ chính là bộ não. Đặc biệt, ông nhận thấy ngôn ngữ không phải là một đặc điểm bẩm sinh của con người, mà là một phát minh. Ngôn ngữ phát triển như một kết quả tất yếu của sự tiến hóa văn hóa - xã hội chứ không đơn thuần do bộ não con người chi phối. Mỗi ngôn ngữ đều phản ánh lịch sử, môi trường và nhu cầu giao tiếp của cộng đồng sử dụng nó.

Sự tiến hóa của ngôn ngữ

Ngôn ngữ đã phát triển dần dần trong quá trình tiến hóa của loài người, bắt đầu từ những nỗ lực biểu ý đơn giản bằng lời nói và cử chỉ. Everett dành phần lớn cuốn sách để phân tích các đặc điểm của ngôn ngữ và cách thức ngôn ngữ phát triển theo thời gian. Ông đã đưa ra nhiều ví dụ từ các ngôn ngữ khác nhau trên thế giới để minh họa cho các luận điểm của mình.

Từ hơn 60.000 thế hệ trước, Homo erectus phát minh ra ngôn ngữ, lúc đầu còn đơn giản, được tiến hóa tuần tự và dần trở nên phức tạp, đa dạng, được bản địa hóa và được sử dụng trong từng cộng đồng cụ thể, ở mọi nơi trên Trái đất. Ngôn ngữ đã bắt nguồn từ biểu tượng (hay ký hiệu) văn hóa, được sáng tạo và định hình dựa trên văn hoá, sau đó trở nên khả dụng và ngày càng hiệu quả nhờ vào bộ não lớn, dày đặc các tế bào thần kinh. Loài người và hệ thống sinh lý - thần kinh, bộ máy phát âm thanh... đã liên tục và đồng thời cùng ràng buộc nhau, bổ sung cho nhau để tiến hóa, nâng cấp và phát triển.

Ngôn ngữ không phải là một hệ thống cố định, mà luôn luôn biến đổi theo thời gian dưới tác động của xã hội. Các ngôn ngữ có thể thay đổi về mặt ngữ pháp, từ vựng và cách phát âm theo thời gian. Điều này được giải thích bởi ngôn ngữ là một sản phẩm của quá trình giao tiếp giữa con người. Sự giao thoa văn hóa khiến ngôn ngữ học thêm từ mới, mất đi từ cũ, không còn phù hợp. Đặc biệt, công nghệ hiện đại đã khiến nhiều từ ngữ ra đời để miêu tả các khái niệm mới. Ngôn ngữ phát triển liên tục để phục vụ nhu cầu giao tiếp ngày càng cao của con người.

Tác giả cho rằng ngôn ngữ là một hệ thống quy tắc phức tạp cho phép con người giao tiếp với nhau. Không chỉ là một công cụ để truyền đạt thông tin, mà ngôn ngữ còn là phương tiện tư duy để con người thể hiện bản thân, tạo ra những ý tưởng mới và xây dựng văn hóa. Ông cũng chỉ ra rằng ngôn ngữ có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau và là một công cụ mạnh mẽ có thể được sử dụng để thay đổi thế giới.

"Lược sử ngôn ngữ" là một cuốn sách khoa học phổ thông, hấp dẫn và dễ đọc, cung cấp cho người đọc những hiểu biết sâu sắc về lịch sử tiến hóa của ngôn ngữ. Qua cuốn sách, tác giả Everett muốn nhấn mạnh rằng, mỗi ngôn ngữ đều mang dấu ấn đặc trưng của lịch sử, môi trường sống và văn hóa của cộng đồng sử dụng nó. Chính sự đa dạng và phong phú về ngôn ngữ đã tạo nên bản sắc con người. Điều đó, thôi thúc chúng ta trân trọng và bảo vệ sự đa dạng ngôn ngữ trên thế giới.

Cuốn sách được Nhà sáng lập - Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên Legend Đặng Lê Nguyên Vũ cẩn trọng, tuyển chọn thuộc lĩnh vực Ngôn ngữ học trong Tủ sách Nền tảng đổi đời. Độc giả có thể dễ dàng tìm đọc và chọn mua sách tại các không gian Trung Nguyên Legend, Trung Nguyên E-Coffee trên toàn quốc hoặc tại App Trung Nguyên Legend.

"Lược sử ngôn ngữ: Chuyện kể về phát minh vĩ đại nhất của loài người"

TRI THỨC LÀ ÁNH SÁNG!

TRI THỨC LÀ SỨC MẠNH CỦA DÂN TỘC!

(Đón đọc kỳ sau: "Sự hình thành và bản chất của tâm lý đám đông")

　　Vĩnh Long: Công an xã giúp sản phụ sinh con bên vệ đường******

Khoảng 0h ngày 4/4, trong lúc tuần tra, tổ công tác của Công an xã Mỹ Thuận (huyện Bình Tân, Vĩnh Long) và dân phòng phát hiện một sản phụ đang chuyển dạ sắp sinh con. 

Lãnh đạo Công an xã đã nhanh chóng phân công lực lượng khẩn trương giúp sản phụ sinh em bé. Cùng lúc đó, công an liên hệ Trạm Y tế xã và người dân đỡ đẻ cho thai phụ. 

Sau đó, sản phụ và bé trai đã được đưa đến Trung tâm Y tế thị xã Bình Minh để tiếp tục theo dõi sức khỏe.

Hành động giúp sản phụ trên của lực lượng Công an xã và dân phòng đã được người đi đường, nhất là người dân tại địa phương khen ngợi.

　　CEO TikTok: 'Yên tâm, chúng tôi không đi đâu cả'******

Trong một video được CEO TikTok Shou Chew đăng trên nền tảng này ngày 24.4 (giờ Mỹ), người đứng đầu doanh nghiệp cho biết công ty trông đợi vào chiến thắng trước những thách thức pháp lý hiện tại khi Tổng thống Mỹ Joe Biden ký luật cấm nền tảng này ở thị trường đang có 170 triệu người dùng.

"Hãy yên tâm, chúng tôi không đi đâu cả", ông Chew khẳng định sau khi Tổng thống Biden ký thành luật. Theo luật mới, ByteDance, công ty mẹ của TikTok có 270 ngày để chuyển giao toàn bộ tài sản TikTok ở Mỹ hoặc bị cấm hoàn toàn tại đây.

"Sự thật và Hiến pháp đứng về phía chúng tôi. Chúng tôi hy vọng tiếp tục chiến thắng", ông nói.

Chụp màn hình

Luật mới quy định ngày 19.1.2025 sẽ là hạn chót để TikTok về tay một doanh nghiệp khác. Thời điểm này chỉ cách ngày chấm dứt nhiệm kỳ tổng thống hiện tại của ông Biden đúng 1 ngày, tuy nhiên người đứng đầu Nhà Trắng có quyền gia hạn thêm 3 tháng nếu ông nhận thấy ByteDance đang trong quá trình thương lượng mua bán. Chưa kể ông Biden đang muốn tranh cử nhiệm kỳ thứ 2.

"Chúng tôi không muốn phải thấy lệnh cấm, chuyện này chỉ liên quan đến vấn đề quyền quốc hữu của Bắc Kinh", phát ngôn viên Nhà Trắng, bà Karine Jean-Pierre nói hôm 23.4.

Năm 2020, tổng thống Mỹ khi ấy là ông Donald Trump đã bị tòa án ngăn thực thi lệnh cấm TikTok cùng một doanh nghiệp khác tại Trung Quốc là WeChat trên toàn lãnh thổ nước Mỹ. Ông Trump hiện là ứng viên Đảng Cộng hòa chạy đua cho cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới. Hôm 22.4, cựu Tổng thống Mỹ cho biết ông Biden đang thúc giục lệnh cấm nhắm vào TikTok và sẽ là người chịu trách nhiệm nếu điều này được thực thi, đồng thời kêu gọi cử tri chú ý.

Nhiều chuyên gia đang tìm kiếm câu trả lời liệu có nhà đầu tư tiềm năng nào đủ tiềm lực tài chính để mua lại TikTok và nếu có, thì liệu chính quyền Trung Quốc và Mỹ có thông qua không.

Các nhà làm luật Mỹ lo ngại Trung Quốc có thể truy cập vào dữ liệu người dùng Mỹ hoặc sử dụng thông tin này, do vậy dự luật vừa được thông qua tại Hạ viện tuần trước đã nhanh chóng thông qua tại của Thượng viện để tới tay tổng thống.

Theo Reuters, cuộc chiến với TikTok trong 4 năm qua là một điển hình cho "chiến tranh trên internet và công nghệ" giữa Washington và Bắc Kinh. Tuần trước, Apple cho biết Trung Quốc đã yêu cầu hãng loại bỏ hai ứng dụng WhatsApp và Threads của Meta ra khỏi gian ứng dụng App Store tại Trung Quốc do "táo khuyết" đang quản lý, với cùng lý do "quan ngại về an ninh quốc gia".

　　Một phụ nữ tử vong dưới gầm xe tải******

Chiều 27/3, trao đổi với phóng viên Dân trí,đại diện Đội CSGT đường bộ số 6 (Phòng CSGT Hà Nội) cho biết, vụ tai nạn xảy ra vào khoảng 12h30 cùng ngày, tại lối rẽ đường Phạm Hùng vào Đại lộ Thăng Long.

Vào thời gian trên, một người phụ nữ mặc quân phục điều khiển xe máy BKS 29B-13.xx đi từ đường Phạm Hùng rẽ ra Đại lộ Thăng Long; xảy ra va chạm với ô tô tải BKS 29H-844.xx chạy cùng chiều.

Cú va chạm khiến cả người phụ nữ cùng chiếc xe máy bị cuốn vào gầm ô tô tải. Nữ nạn nhân tử vong tại chỗ, thi thể không còn nguyên vẹn.

Sau khi xảy ra tai nạn, tài xế ô tô tải đã rời khỏi hiện trường.

"Qua quan sát ban đầu, người phụ nữ điều khiển xe máy mặc quân phục, tuy nhiên chúng tôi vẫn chưa xác định được nhân thân và đơn vị công tác của nạn nhân", đại diện Đội CSGT đường bộ số 6 thông tin.

Nguyên nhân vụ tai nạn đang được làm rõ.

　　Thủ khoa tiếp sức gen Z: 'Vật lộn' giải đề, cách nào để không bị nản?******

Trong video "Thủ khoa tiếp sức gen Z mùa thi" hôm nay, chúng ta cùng gặp gỡ Lê Văn Hữu, thủ khoa khối B tỉnh Quảng Nam, một trong những thí sinh (TS) có điểm trúng tuyển cao nhất Trường ĐH Y Dược TP.HCM năm 2022, để nghe anh chia sẻ về bí quyết giải đề mà không bị nản của mình.

Giải đề mà không bị nản nhờ cách này | THỦ KHOA TIẾP SỨC GEN Z MÙA THI 2024

Mở đầu video, Hữu tâm sự: "Các bạn đang ở trong giai đoạn gấp rút, chỉ còn vài tháng nữa thôi là bước vào kỳ thi rất quan trọng trong cuộc đời. Các bạn đang vật lộn với hàng đống đề, cũng như tìm cách để củng cố, khắc phục lại những thiếu sót trong kiến thức của mình. Bản thân đã từng ở trong giai đoạn này, nên mình hiểu rất rõ vấn đề đó".

Và đây là những lưu ý mà Hữu muốn gửi gắm đến TS. Đầu tiên Hữu cho rằng nhiều bạn giải rất nhiều đề nhưng không kiểm tra lại những lỗ hỗng, lỗi sai mà bản thân từng mắc phải. "Điều này ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến việc phản ứng của các bạn khi gặp lại những lỗi sai đó. Kiểu như khi gặp lại lỗi sai, các bạn nhớ mang máng đã từng gặp phải nhưng không thể nào nhớ rõ được là làm sao để sửa chúng", anh chỉ ra.

NVCC

Vấn đề tiếp theo, Hữu muốn lưu ý là trong giai đoạn ôn thi, TS giải đề quá nhiều nhưng không nghỉ ngơi, thư giãn; hoặc giải đề xuyên suốt nhiều tuần liền nhưng ngủ rất ít. Hữu khẳng định điều này khiến chất lượng mỗi lần giải đề của TS đi xuống. "Giống như một vòng xoáy không lối thoát rằng khi giải đề được điểm thấp, các bạn cay cú và tiếp tục giải tiếp nhưng sau đó lại bị điểm thấp. Và rồi các bạn bực tức và lại tiếp tục cắm đầu giải đề. Như thế chỉ càng làm bản thân thêm stress, cực kỳ căng thẳng và ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe, khiến các bạn không những không tốt lên mà càng ngày càng tệ hơn", anh phân tích.

Thí sinh hãy cùng theo dõi các video "Thủ khoa tiếp sức gen Z" trên các nền tảng: Facebook, YouTube, TikTok của BáoThanh Niênvà tại thanhnien.vn. Mỗi ngày 2 lượt phát sóng (sáng: 9 giờ; chiều: 14 giờ).

Anh chàng thủ khoa gửi gắm: "Liệu các bạn có muốn lúc bước vào phòng thi, cảm giác bản thân thật tệ khi giải đề thi thử mà điểm của mình rất thấp không? Đó cũng là vấn đề ảnh hưởng rất nhiều đến tâm lý của các bạn khi bước vào phòng thi. Chính vì thế, các bạn cần có những khoảng thời gian nghỉ ngơi thật hợp lý giữa các lần giải đề".

Theo Hữu, ngoài việc nghỉ ngơi, TS cũng có thể làm việc này, việc kia miễn sao tránh sử dụng đầu óc quá nhiều. TS cũng nên chèn vào mỗi khoảng thời gian trống giữa các lần giải đề bằng việc xem lại kiến thức cũ, hoặc đọc lại lý thuyết. Điều này, theo Hữu cũng rất quan trọng nhưng đôi khi các bạn lại không để ý.

Máy tính Flexio từ Thiên Long đồng hành cùng chương trình "Thủ khoa tiếp sức gen Z mùa thi" của Báo Thanh Niên. Dòng sản phẩm máy tính khoa học Flexio gồm Fx590VN, Fx680VN, Fx680VN Plus, Fx799VN, Fx509VN đạt chuẩn mang vào phòng thi theo Quy chế thi tốt nghiệp trung học phổ thông hiện hành. Máy tính Flexio với tính năng đột phá và tốc độ tính toán ưu việt chắc chắn sẽ là trợ thủ đắc lực cùng các sĩ tử trong quá trình ôn luyện chinh phục các kỳ thi quan trọng.

Đơn vị đồng hành:

　　Đề xuất không được bán mèo con trước 8 tuần tuổi: Bác sĩ thú y nói gì?******

Tránh gây phiền toái cho người khác khi nuôi mèo

Ngoài việc phải đăng ký nuôi với UBND cấp xã, khuyến khích các hộ nuôi gắn microchip, kê khai định kỳ 2 lần/năm, kê khai trong vòng 3 ngày sau khi nuôi… Quy định tạm thời về quản lý nuôi chó, mèo trên địa bàn TP.HCM do Sở NN-PTNT gửi UBND TP.HCM xin ý kiến xây dựng quy định, dự kiến trình trong quý 4/2024 còn có những đề xuất riêng cho các hộ nuôi mèo như: mèo được nuôi giữ trong nhà, đảm bảo an toàn cho mèo ngăn ngừa việc gây phiền toái đến người khác.

Mèo nuôi phải kiểm soát việc sinh sản không theo ý muốn. Đối với mèo con thì không tách rời mẹ trước 7 ngày tuổi và không được bán cho trước 8 tuần tuổi. Người nuôi không được cho ăn chay hoàn toàn, không nên cho mèo ăn thịt tươi. Mèo 6 tuần đến 6 tháng phải ăn tối thiểu 2 lần/ngày, không nên cho mèo ăn thức ăn của chó và thiếu dinh dưỡng, không khử trùng có chứa Phenol xung quanh mèo…

DƯƠNG LAN

Chị Nguyễn Phương Thảo (25 tuổi, ở Q.10, TP.HCM) nuôi một con mèo Anh lông ngắn. Khi mèo được 4 tháng tuổi, chị nhận nuôi từ chủ cũ và ngay lập tức đi thiến cho mèo, tránh việc sinh sản tràn lan. Thức ăn hằng ngày của con mèo này là hạt và pate. Cả gia đình đều thích mèo nên chị thường xuyên chơi với chúng sau giờ làm việc, thỉnh thoảng bế xuống sân chung cư dạo mát. Mèo chị được tập đi vệ sinh từ nhỏ, chỉ quen đi vào chậu cát trong nhà nên yên tâm khi dắt ra ngoài đi chơi.

DƯƠNG LAN

"Mình thừa nhận bản thân nuôi mèo là thú cưng, xem như bạn bè nên việc chăm sóc kỹ càng, gần như giống với những đề xuất mới nhất về quy định nuôi mèo. Ở quê mẹ mình nuôi giống mèo ta không được chăm sóc kỹ càng như vậy. Việc ăn uống cũng đơn giản chỉ có ít cơm và cá, thịt… và được nuôi thả thoải mái trong nhà, sân vườn…", chị cho biết.

Mong đề xuất sớm được thực hiện

Th.S-BS Thái Thị Mỹ Hạnh (CEO, nhà sáng lập BV thú y PetPro) hoàn toàn nhất trí với những đề xuất trên. Bản thân thích nuôi mèo là chuyện cá nhân nhưng không phải ai cũng có sở thích đó nên mọi người nuôi cần để đến việc gây ảnh hưởng đến người khác. Không nên để việc nuôi thả mèo một cách tự do, đến những nơi đông người gây hư hỏng đồ đạc xung quanh…

DƯƠNG LAN

Bên cạnh đó, người nuôi cũng cần để ý đến việc triệt sản cho mèo. Nếu để mèo đẻ liên tục dễ dẫn đến việc nuôi không nổi, thả mèo con ra ngoài như ở trước các cổng chùa, ngoài đường…

"Nếu không triệt sản, cứ 2 tháng mèo sẽ đẻ một lần. Mỗi lần mèo có thể đẻ 4 – 6 con. Nhiều người xin hoặc mua chó con nhưng tỷ lệ xin mèo lại ít hơn, mèo có nguy cơ bỏ rơi nhiều hơn chó. Vì vậy, người nuôi cần phải triệt sản tránh việc để mèo sinh con một cách bừa bãi", BS thú y cho biết.

DƯƠNG LAN

Mèo con cần được bú sữa mẹ vì vậy nếu tách rời sớm quá sẽ dễ chết. Tương tự, nếu đem cho hoặc bán trước 2 tháng tuổi, mèo sẽ yếu, còi cọc, không có mèo mẹ sưởi ấm. Mèo là loài ăn thịt nên người nuôi cần phải lưu ý không được cho mèo ăn chay hoặc cho ăn giống khẩu phần của chó để tránh tình trạng bị còi xương, tiểu đường, có sức sống không tốt.

"Tôi thấy rằng những đề xuất trên không phải quá mới mẻ hay khó thực hiện với những người nuôi mèo. Nếu nuôi mèo có trách nhiệm, ai nấy cũng cần phải thực hiện những đề xuất đó", BS Hạnh chia sẻ.

Thăm dò ý kiến

Quan điểm của bạn như thế nào trước đề xuất của Sở NN-PTNT gửi UBND TP.HCM về quy định nuôi chó, mèo phải đăng ký với UBND cấp xã, khuyến khích gắn chip, không thả rông, không gây ồn ào...?

Bạn có thể chọn 1 mục. Bình chọn của bạn sẽ được công khai.

Hoàn toàn nhất trí, nên áp dụng trên toàn quốc

Chỉ đồng ý một số đề xuất, có những đề xuất chưa đúng với thực tế

Không đồng ý, chỉ nuôi chó, mèo mà tốn nhiều công đoạn quá

Anh Đàm Hồng Huy (26 tuổi), BS thú y ở Q.Tân Phú cũng đồng ý với những đề xuất trên. Anh cho biết, mèo là loài ăn thịt đi săn nên có xu hướng đi tìm mồi. Điều này có thể ảnh hưởng đến các hộ gia đình khác như đi vệ sinh có mùi, cạnh tranh giữa con này với con khác. Vì vậy, người nuôi phải để ý, không nên gây phiền toái đến người khác.

Ngoài ra, nếu không kiểm soát tốt thì có thể gây ra chuyện sinh sản quá mức ở mèo. Tùy theo nhu cầu, chủ nuôi có thể khắc phục bằng triệt triệt sản. Bên cạnh đó, vấn đề hấp thu, chuyển hóa của mèo và chó khác nhau nên người nuôi không cho ăn tùy tiện. Hiện, trên thị trường vẫn có những sản phẩm dành riêng cho chó, mèo.

"Người nuôi cần quan tâm đến việc tiêm vắc xin ngừa ve rậm, giun sán… để phòng ngừa cho vật nuôi cũng như phòng bệnh cho người, tránh các bệnh lây từ động vật sang người như: leptospirosis, toxocara cati (trên mèo)… Mình cũng mong những đề xuất sớm được thực hiện", anh Huy nói.